Το 9ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο
διεξήχθη στο Μόναχο
(25 Νοεμβρίου-2 Δεκεμβρίου 2024)
..με θέμα:
«Η Γερμανία των Ελλήνων-Η Ελλάδα των Γερμανών.
Η κλασική Ελλάδα και η επίδρασή της στον γερμανόφωνο πολιτισμό».
Αποτελεί συνέχεια της διαδρομής των Ευρωπαϊκών Μαθητικών Συνεδρίων, με σταθμούς:
την Κωνσταντινούπολη (2014),
την Τεργέστη (2015),
τη Λευκωσία (2016),
το Βελιγράδι (2017),
τη Νάπολη (2018),
τη Βενετία (2019),
τη Βερόνα (Μάρτιος 2023),
τη Ρώμη (Νοέμβριος 2023)
και το Παρίσι (Φεβρουάριος 2024).
Τα Ευρωπαικά
Μαθητικά Συνέδρια
Τα Ευρωπαϊκά Μαθητικά Συνέδρια οργανώνονται σε πόλεις της Ευρώπης με ισχυρή ιστορική ελληνική παρουσία. Από το 2014 στην Πόλη, σε συνεργασία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τη Μεγάλη Πατριαρχική του Γένους Σχολή, και στη συνέχεια στην Τεργέστη, τη Λευκωσία, τη Νάπολη, το Βελιγράδι, τη Βενετία, τη Βερόνα, τη Ρώμη, το Παρίσι, χιλιάδες μαθητών είχαν την ευκαιρία να συνεργαστούν, να αλληλεπιδράσουν δημιουργικά και να παρουσιάσουν τις εργασίες τους ενώπιον των συμμαθητών τους από σχολεία όλης της Ελλάδας και της χώρας φιλοξενίας. Κάθε χρόνο και διαφορετική ευρωπαϊκή πόλη, μ’ ένα ενδιαφέρον θέμα γύρω από το οποίο τα σχολεία -οι μαθητές με τους καθηγητές τους- δημιουργούν ευφάνταστα θεατρικά έργα, μουσικές παραστάσεις, εικαστικά εργαστήρια, παρουσιάζουν εμπεριστατωμένα εργασίες υψηλού επιπέδου. Τα Ευρωπαϊκά Μαθητικά Συνέδρια οργανώνονται από καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και βασίζονται σε μία εκπαιδευτική ιδέα εξωστρέφειας και συνεργασίας. Στόχος είναι η επικοινωνία των μαθητών, η γνωριμία με πολιτιστικά κέντρα της Ευρώπης, η κατανόηση της κουλτούρας άλλων λαών, η απόκτηση μιας κοσμοπολίτικης αντίληψης.
Η ποιότητα και η οργανωτική αρτιότητα των Ευρωπαϊκών Μαθητικών Συνεδρίων τα κατέστησαν θεσμό εντός της εκπαιδευτικής οικογένειας. Τη διοργάνωση των Συνεδρίων μας έχουν υποστηρίξει, επιβεβαιώνοντας τόσο τη σημαντικότητα των θεμάτων που πραγματεύονται όσο και τους τόπους διεξαγωγής τους, οργανισμοί κύρους όπως η Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την Unesco, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, η Α.Ε.D.E., η Ελληνική Κοινότητα Ορθοδόξων Βενετίας, το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, ο Σύλλογος των Φίλων του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, η Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών εκπαιδευτικές ενώσεις, όπως η Ένωση Ελλήνων Φυσικών, καθώς και οι Πρεσβείες της πατρίδας μας και οι Ελληνικές Κοινότητες των πόλεων που φιλοξενούν τα Συνέδριά μας.
Νίκος Α. Κούκης
Προβολή μηνύματος για το 6ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο από την Βυζαντινολόγο, Ιστορικό
και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, καθ. Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ.
θεσμοθέτησε την απονομή βραβείου προς τιμήν της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ,
το οποίο θα φέρει το όνομά της και θα απονέμεται ετησίως σε ένα σχολείο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, που θα διακρίνεται κατά το σχολικό έτος σε δράσεις παιδείας και πολιτισμού.
Το βραβείο θα φιλοτεχνήσει η γλύπτρια Αφροδίτη Λίτη, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου. Για το τρέχον έτος 2024 το Δ.Σ. του Συλλόγου αποφάσισε το βραβείο να απονεμηθεί στο σχολείο εκείνο το οποίο θα διακριθεί ως προς την επιλογή, την επεξεργασία και την πρωτότυπη παρουσίαση του θέματος, μεταξύ των συμμετεχόντων στο 9ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο, που θα διεξαχθεί στο Μόναχο, από 25 Νοεμβρίου έως 2 Δεκεμβρίου 2024 και φέρει τον τίτλο: «Η Γερμανία των Ελλήνων-Η Ελλάδα των Γερμανών. Η κλασική Ελλάδα και η επίδρασή της στο γερμανόφωνο πολιτισμό».
Η Κριτική Επιτροπή συγκροτείται από μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου, που έχει και την ευθύνη της εποπτείας των παρουσιάσεων των εργασιών.
ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΛΕΝΗ ΑΡΒΕΛΕΡ
9ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο
«Η Γερμανία των Ελλήνων-Η Ελλάδα των Γερμανών. Η κλασική Ελλάδα και η επίδρασή της στο γερμανόφωνο πολιτισμό».
Η επιτροπή αξιολόγησης, αποτελούμενη από μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής του 9ου Ευρωπαϊκού Μαθητικού Συνεδρίου αποφάσισε ομοφώνως να απονείμει το βραβείο Ελένη Αρβελέρ, το οποίο θεσμοθέτησε το Δ.Σ. του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών» στο 4ο Γυμνάσιο Ζωγράφου, του οποίου η συμμετοχή είχε τίτλο:
«Παιδική Συναυλία-Παιδική Συμφωνία ή Παραφωνία; Σχολή του Μονάχου, ο ζωγράφος της παιδικής ηλικίας» (χορόδραμα)
Στην απόφαση αυτή κατέληξε λαμβάνοντας υπόψιν τη συνάφεια της παρουσίασης με το θέμα του Συνεδρίου, την πρωτοτυπία της ιδέας, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία της προσέγγισης, το βάθος της ανάλυσης και την ποιότητα της έρευνας, τη γλωσσική ποιότητα, την επικοινωνιακή ικανότητα και τη συνεργατικότητα των μελών της ομάδας, την υψηλή αισθητική και την καλλιτεχνική αξία του δρώμενου, την απήχηση, που εμπνέει και ψυχαγωγεί το κοινό, εντός των χρονικών ορίων που είχαν τεθεί.
Το πρωτότυπο χορόδραμα που παρουσιάστηκε από τους μαθητές του 4ου Γυμνασίου Ζωγράφου με ευφάνταστο τρόπο, βασίστηκε στη ζωή και το έργο του σπουδαίου ζωγράφου Γεωργίου Ιακωβίδη, ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του καλλιτεχνικού κινήματος της Σχολής του Μονάχου. Η δραματοποίηση αφορούσε στα δύο πασίγνωστα έργα του, την «Παιδική Συναυλία» και την «Παιδική Συμφωνία». Και τα δύο αυτά έργα είναι πολύ γνώριμα στους μαθητές, διότι εμπεριέχονται στα βιβλία τους της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συνάδουν με την ηλικία τους, τους δίνουν χαρά και εμπλουτίζουν πολύπλευρα τον συναισθηματικό τους κόσμο.
Τα δύο έργα ζωντάνεψαν στη σκηνή του Συνεδρίου, με φόντο την αστική τάξη και την αριστοκρατία της εποχής του 19ου αιώνα, ενώ μέσα από τα ποικίλα σχόλια των νεαρών ηθοποιών σμιλεύθηκε το πορτρέτο του δημιουργού τους, του Γεωργίου Ιακωβίδη, που έγινε ιδιαίτερα αγαπητός ως ο ζωγράφος της παιδικής ηλικίας.
Η πρωτότυπη δημιουργία και παρουσίαση του 4ου Γυμνασίου Ζωγράφου περιελάμβανε και κοστούμια εποχής, του 19ου αιώνα, ευγενική προσφορά από το βεστιάριο του Δήμου Αθηναίων, όπως μας ενημέρωσαν οι συνάδελφοι καθηγητές, και μουσικά όργανα από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ), ενώ και η επιλογή της μουσικής, η ερμηνεία και η κίνηση των μαθητών έδωσαν στο χορόδραμα ζωντάνια και σπιρτάδα, έτσι ώστε να εμπνεύσει το παρευρισκόμενο κοινό που το υποδέχθηκε με ενθουσιασμό.
Ακολουθούν τα κριτήρια αξιολόγησης που οδήγησαν στην επιλογή και σκοπό έχουν να διασφαλίσουν τη δίκαιη κρίση με αντικειμενικότητα και επίγνωση της σημασίας και της αξίας του Βραβείου που φέρει το όνομα της Μεγάλης Ελληνίδας Ελένης Αρβελέρ.
Το Βραβείο έχει φιλοτεχνηθεί από τη γλύπτρια Αφροδίτη Λίτη, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών».
- Περιεχόμενο και Ποιότητα της Ιδέας
- Πρωτοτυπία: Κατά πόσο η ιδέα ή το θέμα είναι δημιουργικό και καινοτόμο.
- Βάθος ανάλυσης: Η έκταση και η ποιότητα της έρευνας ή της μελέτης που υποστηρίζει το δρώμενο.
- Συνάφεια με το θέμα του συνεδρίου: Πόσο καλά ευθυγραμμίζεται το δρώμενο με το κεντρικό θέμα του συνεδρίου.
- Παρουσίαση και Επικοινωνία
- Δομή και οργάνωση: Η σαφήνεια και η λογική ακολουθία στην παρουσίαση της ιδέας.
- Ποιότητα έκφρασης: Η χρήση γλώσσας, ο λόγος και η επικοινωνιακή ικανότητα των μαθητών.
- Ομαδική Συνεργασία
- Συμμετοχή όλων των μελών: Πόσο ενεργά και ισότιμα συμμετείχαν τα μέλη της ομάδας.
- Συντονισμός και συνεργατικότητα: Η συνοχή και ο τρόπος που λειτούργησε η ομάδα κατά την παρουσίαση.
- Δημιουργικότητα και Καλλιτεχνική Αξία
- Αισθητική ποιότητα: Η καλλιτεχνική αξία του δρώμενου και της γενικότερης παρουσίασης.
- Πρωτοτυπία στην προσέγγιση: Ο τρόπος που το δρώμενο διαφοροποιείται από τα συνηθισμένα.
- Αντίκτυπος και Εντυπώσεις
- Απήχηση στο κοινό: Η ικανότητα του δρώμενου να κεντρίσει το ενδιαφέρον και να προκαλέσει σκέψη.
- Εμπνευστικότητα: Κατά πόσο το έργο παρακινεί ή εμπνέει άλλους.
- Συμμόρφωση με τις Οδηγίες
- Τήρηση των χρονικών ορίων
Είπαν...
είναι η πρώτη μας φορά σε συνέδριο, οι μαθητές μας που ζουν σε διάφορα μικρά χωριά έρχονται πρώτη φορά σε επαφή με την δημιουργία εργασίας και παρουσίασης σε συνέδριο, για πρώτη φορά θα ταξιδέψουν με αεροπλάνο!!! Ολα είναι πρώτη φορά γι' αυτα τα παιδια και προσπαθούμε να είναι μια αξέχαστη εμπειρία!!
Σας ευχαριστούμε που μας δίνετε αυτή τη δυνατότητα με τα συνέδριά σας....δεν υπάρχει μεγαλύτερος "πλούτος" γνώσης, εμπειρίας, ανοίγματος μυαλού, ειδικά για παιδιά που δεν έχουν δυνατότητες και γνώσεις οι οικογένειές τους να τους τα προσφέρουν και είναι μεγάλη αγωνία για μας να πάνε όλα καλά και να βιώσουν αυτή την εμπειρία.»
Η διοργάνωση του συνεδρίου ήταν άψογη και ήταν εμφανές ότι είχε καταβληθεί εκ μέρους των συνεργατών σας μεγάλη φροντίδα για κάθε λεπτομέρεια. Τόσο οι ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις, όσο και η ομαλή διευθέτηση των διαδικασιών συνέβαλαν σε μια εξαιρετικά γόνιμη και αξέχαστη εμπειρία για τους μαθητές και το διδακτικό προσωπικό μας. Η ευκαιρία να ανταλλάξουμε ιδέες και να διαδράσουμε με μαθητές και εκπαιδευτικούς από διαφορετικά περιβάλλοντα ήταν πραγματικά ανεκτίμητη. Εκδηλώσεις σαν κι αυτήν εμπνέουν τη συνεργασία και καλλιεργούν ένα αίσθημα παγκοσμιότητας του Ελληνισμού, στοιχεία που εκτιμούμε και στηρίζουμε βαθιά ως εκπαιδευτικός οργανισμός. Σας ευχαριστούμε και πάλι για τη θερμή φιλοξενία σας και τη σταθερή αφοσίωσή σας σε πρωτοβουλίες που προάγουν και προβάλλουν την ελληνική παιδεία. Θα ήταν μεγάλη μας χαρά και τιμή να συμμετάσχουμε σε μελλοντικές εκδηλώσεις και ανυπομονούμε να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας με εσάς και την ομάδα σας.
Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας αν μπορούμε να συμβάλουμε με οποιονδήποτε τρόπο στην υποστήριξη των πρωτοβουλιών σας.
Γίνονται περισσότερο δημιουργικά.
Το υλικό για το Μόναχο πολύ πλούσιο, κάλυψε πάμπολλες πλευρές των ελληνοβαυαρικών σχέσεων.
Ζήσαμε καταπληκτικές παρουσιάσεις στην πλειονότητά τους. Συγχαρητήρια στους εκπαιδευτικούς των πολυάριθμων ελληνικών σχολείων και στην οργανωτική επιτροπή εξ Αθηνών.
Με την παρούσα επιστολή επιθυμούμε να εκφράσουμε τα θερμά μας συγχαρητήρια για την εξαιρετική οργάνωση του 9ου Ευρωπαϊκού Μαθητικού Συνεδρίου, που έλαβε χώρα στο Μόναχο, και το οποίο στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία.
Η υποδειγματική διοργάνωση του συνεδρίου αντικατοπτρίζει την αφοσίωση και την προσήλωση σας στην προώθηση του ελληνικού πολιτισμού σε διεθνές επίπεδο. Ως εμπνευστής του συνεδρίου, αποτελέσατε πρεσβευτή των ελληνικών αξιών, προβάλλοντας με υποδειγματικό τρόπο την πλούσια πολιτιστική μας κληρονομιά, τις τέχνες και τα γράμματα. Η πρωτοβουλία σας να φέρετε τη νεολαία σε επαφή με την ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς προάγει την εθνική συνείδηση και ενισχύει τον διαπολιτισμικό διάλογο.
Θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε θερμά για την ευκαιρία που δώσατε στο σχολείο μας, το 2ο Γυμνάσιο Αμαλιάδας, να συμμετάσχει σε αυτόν τον εξαιρετικό θεσμό. Μέσα από τη συμμετοχή μας, μας δόθηκε η δυνατότητα να εμβαθύνουμε στην ιστορία και τον πολιτισμό Ελλάδας και Γερμανίας, αποκομίζοντας πολύτιμες γνώσεις και εμπειρίες. Το συνέδριο όχι μόνο μας πλούτισε σε γνώσεις, αλλά μας ενέπνευσε να αναπτύξουμε κριτική σκέψη, να εξερευνήσουμε περαιτέρω το ενδιαφέρον μας για τον πολιτισμό και να οραματιστούμε το μέλλον με μεγαλύτερη αισιοδοξία.
Είμαστε βέβαιοι πως οι δεξιότητες που αποκτήσαμε θα αποδειχθούν πολύτιμες για τη μελλοντική μας πορεία. Με την ευχή κάθε μελλοντική σας δράση να συμβάλει εξίσου ουσιαστικά στην ανάδειξη της Ελλάδας ως χώρας με πλούσιο παρελθόν και λαμπρό μέλλον, παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε περαιτέρω συνεργασία. Με εκτίμηση,
Επιστημονική Επιτροπή
- Τζαμτζή Ιωάννη Ε., Καθηγητή Ρωμαϊκής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
- Μαρκαντωνάτο Ανδρέα, Καθηγητή Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
- Αναστασόπουλο Νικόλαο, Επίκουρο Καθηγητή Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
- Παπαναστασόπουλο Νικόλαο, Επίκουρο Καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
- Καραδήμα Παναγιώτα, Θεολόγο-Φιλόλογο-Νομικό, Πρόεδρο A.E.D.E. Ελλάδος.
- Κούκη Νικόλαο Α., Φιλόλογο, Ιστορικό,
- Σιδέρη Ανδρέα, Πολιτικό Επιστήμονα, MSc Ευρωπαϊκές Σπουδές LSE, Εκδότη.
- Τσελέντη Διονύσιο, Κλασικό Φιλόλογο.
- Τσιλιγιάννη Ιωάννα, Φιλόλογο Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Κολλεγίου Αθηνών-Κολλεγίου Ψυχικού)
- Χατζηθεοφάνους Γεώργιο, Υποστράτηγο ε.α., Οικονομολόγο, Αντιπρόεδρο Συλλόγου Αποφοίτων Α.Π.Θ.
Οργανωτική Επιτροπή
- Κούκη Νικόλαο Α., Φιλόλογο, Ιστορικό, ως Πρόεδρο.
- Βασιλικού Θεανώ, Δικηγόρο, Πρόεδρο Ιδρύματος Παλλάδιον με έδρα στο Μόναχο.
- Διαμαντοπούλου Λίλιαν, Καθηγήτρια LMU, έδρα Νεοελληνικών Σπουδών, Μέλος Δ.Σ. Ιδρύματος Παλλάδιον.
- Λιάνου Μαρία, Μ.Α. Μέλος Δ.Σ. Ιδρύματος Παλλάδιον.
- Ελευθεριάδη Σταύρο, Διευθυντή Ελληνικού Σχολείου Μονάχου.
- Οικονόμου Βασίλειο, Ειδικό Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση.
- Χύτη-Παπαδήμα Ευαγγελία, Εκδότρια.
- Μάστορη Βασίλειο, Σύμβουλο Φιλολόγων Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν.Ευβοίας.
- Φαλούκα Αθανάσιο, τ. Διευθυντή Β/θμιας Εκπαίδευσης Β’ Αθήνας.
- Αντωνίου Ζέττα, Φιλόλογο Ιονίου Σχολής.
- Θώδη Γεώργιο, Φιλόλογο ΓΕΛ Προτύπου Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης.
Ανακοινώσεις μελών της Επιστημονικής Επιτροπής
Αγαπητοί μαθητές και αγαπητές μαθήτριες
Με χαρά σας καλωσορίζουμε στο 9ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο, ένα σημαντικό ορόσημο που γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν και ανοίγει νέους δρόμους σκέψης και δημιουργίας.
Τα Ευρωπαϊκά Μαθητικά Συνέδρια είναι πολύ περισσότερο από απλές μαθητικές συναντήσεις.
Κάθε Συνέδριο, όπως και αυτό το πρώτο, το εμβληματικό του 2014 στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, είναι ένα μοναδικό ταξίδι γνώσης, ανακάλυψης και αυτοβελτίωσης.
Είναι ένας τόπος συνάντησης ιδεών, ο οποίος σας ενθαρρύνει να εκφραστείτε δημόσια, να υπερασπιστείτε τις απόψεις σας και να σεβαστείτε τις ιδέες των άλλων. Πάνω απ’ όλα, είναι ένα εργαστήριο προσωπικής εξέλιξης που σας βοηθάει να οικοδομήσετε την αυτοπεποίθησή σας, επιβεβαιώνοντας ότι οι ιδέες σας έχουν αξία και ότι η συμβολή σας μπορεί να επηρεάσει θετικά τους γύρω σας.
Μέσα από την εμβάθυνση σε ζητήματα που σχετίζονται με την ιστορία, τη φιλοσοφία και τον πολιτισμό μαθαίνετε να αναζητάτε τις ρίζες της σύγχρονης σκέψης και αρχίζετε να αναγνωρίζετε τον εαυτό σας ως μέλη μιας ζωντανής πνευματικής κοινότητας, γιατί αυτό έχετε πετύχει να είναι τα Ευρωπαϊκά Συνέδρια.
Μία πνευματική κοινότητα, η οποία αποκτά και διαδραστική δικτύωση μέσα από το Σύγχρονο Ψηφιακό Φόρουμ, το οποίο όπως θα σας παρουσιάσει και ο κ. Βασίλης Οικονόμου,λειτουργεί ως δυναμική συνέχεια και εμπέδωση της ώσμωσης, συνεργασίας και ανταλλαγής ιδεών και γνώσεων που έχουν πετύχει με τη δεκαετή τους λειτουργία τα Ευρωπαϊκά Μαθητικά Συνέδρια μεταξύ μαθητών και μαθητριών από όλα τα σχολεία της Ελλάδας.
Σήμερα, ζούμε σε μία εποχή όπου η «μεθοδολογία της αποδόμησης» αποτελεί κεντρικό εργαλείο σε πολλές εκφάνσεις της σύγχρονης σκέψης.
Η αποδόμηση αμφισβητεί τη σταθερότητα της γλώσσας, των εννοιών και των νοημάτων, υπονομεύοντας τις παραδοσιακές «σταθερές», αυτές που μας κληροδότησε η νεωτερικότητα.
Την εποχή αυτή που αναδύθηκε στα μέσα του 20ού αιώνα, μέσα από τα έργα φιλοσόφων, θεωρητικών της τέχνης και κοινωνικών επιστημόνων, ο στοχαστής Ζαν-Φρανσουά Λιοτάρ την ονόμασε μετανεωτερικότητα.
Η μετανεωτερικότητα συνδέεται με την κρίση της πίστης στις «μεγάλες αφηγήσεις», όπως ο ορθός λόγος και η πρόοδος. Οι αξίες, όπως η αλήθεια, η ηθική και η κοινωνική δικαιοσύνη, χάνουν την καθολικότητά τους και υποτάσσονται στη σχετικοποίηση.
Για να αντιμετωπίσουμε αυτή τη μεθοδολογία της αποδόμησης, πρέπει να πιστέψουμε και να εμπιστευτούμε «τα μεγάλα και αξεπέραστα παραδείγματα αξιών, πρωτοτυπίας και αισθητικής» όπως είναι ο ελληνικός πολιτισμός ο οποίος -ακούστε πόσο όμορφα το λέει ο Γερμανός φιλόσοφος Όσβαλντ Σπένγκλερ στο έργο του «Η Παρακμή της Δύσης, 1918»- αποτέλεσε «το λυρικό νεανικό στάδιο» του πολιτισμού, που έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη της Δύσης.
Έχοντας αυτά στο νου σας, αντιλαμβάνεστε ότι o υπότιτλος του φετινού συνεδρίου, «Η κλασική Ελλάδα και η επίδρασή της στον γερμανόφωνο πολιτισμό», αναδεικνύει μια πτυχή της ιστορίας μας που δεν αφορά μόνο το παρελθόν, αλλά και το μέλλον.
Σας δίνει την ευκαιρία να εξερευνήσετε την άμεση και ζωντανή σύνδεση που έχει ο πολιτισμός μας με την ευρύτερη ευρωπαϊκή κουλτούρα, και κυρίως να κατανοήσετε πως το πνεύμα της κλασικής Ελλάδας αποτελεί ακόμη και σήμερα το ζωτικό κύτταρο αυτού που αποκαλούμε «ευρωπαϊκό κεκτημένο» δηλαδή το σύνολο των ιδανικών, αξιών, δικαιωμάτων και κανόνων που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης .
Ο Γκαίτε, ο Σίλλερ, ο Χάινε, ο Χαίλντερλιν και τόσοι άλλοι γερμανόφωνοι διανοητές εμπνεύστηκαν από την Ελλάδα για να διαμορφώσουν τα δικά τους οράματα
Οι ιδέες της Ελλάδας έγιναν θεμέλια της σκέψης τους, καθώς αναζήτησαν τα ιδανικά του «ανθρωπισμού», της «αρετής» και της «πνευματικής ελευθερίας».
Μέσα από την τέχνη, τη φιλοσοφία και την ποίηση, εμβάθυναν σε έννοιες όπως η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα (φυσική και πολιτική), η ισονομία, η ισοπολιτεία, η αρετή, το κάλλος, η συμμετρία, η αρμονία -έννοιες οι οποίες καθοδηγούν ακόμα την ανθρώπινη σκέψη και δράση.
«Χωρίς την Ελλάδα, δεν θα υπήρχε κανένα νόημα για τον πολιτισμό μας» έλεγε ο Νίτσε ο οποίος δεν θαύμαζε μόνο τον ελληνικό πολιτισμό ως ιστορικό φαινόμενο αλλά και ως πηγή φιλοσοφικής έμπνευσης για την αναγέννηση της ευρωπαϊκής κουλτούρας. Για τον Νίτσε, οι Έλληνες ήταν ένα πρότυπο πολιτισμού που ισορροπούσε ανάμεσα στη λογική και το ένστικτο, στην τραγική αποδοχή της ζωής και τη δημιουργική της υπέρβαση.
Έχοντας ως παράδειγμα αυτούς τους πνευματικούς «συνδέσμους», αναγνωρίζουμε ότι η παιδεία δεν έχει σύνορα, ότι ο ελληνικός πολιτισμός εξακολουθεί να συνομιλεί με τα ευρωπαϊκά πνευματικά ρεύματα και να τα εμπλουτίζει.
Η ενασχόληση, όμως, με τον πολιτισμό ιδιαίτερα μέσω Ευρωπαϊκών Μαθητικών Συνεδρίωνόπως το φετινό, δεν αποτελεί απλώς μια άσκηση γνώσης ή μια γόνιμη αναδρομή στις ρίζες του.
Πέρα από την προσωπική και συλλογική εξέλιξη που προσφέρει, είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψετε τί σημαίνει να ανήκετε σε μια προαιώνια πολιτισμική κοινότητα.
Και εδώ έρχονται τα λόγια του σπουδαίου Έλληνα φιλόσοφου Κορνήλιου Καστοριάδη, να μας θυμίσουν ότι «ο πολιτισμός δεν είναι κάτι που κληρονομείς, είναι κάτι που κατακτάς». Με τα λόγια αυτά ο Καστοριάδης, θέλοντας να τονίσει τη σημασία της ανθρώπινης δημιουργικότητας, απορρίπτει την ιδέα της παθητικής κληρονομιάς του πολιτισμού μας. Αντίθετα επενδύει στην έννοια της «κατάκτησης του πολιτισμού μας » που εμπεριέχει μία ενεργητική και διαρκή διαδικασία κατανόησής του αλλά και γονιμοποίησής του με νέα σύγχρονα στοιχεία
Για την πολιτισμική μας αειφορία, λοιπόν, για να παραμείνει, δηλαδή, ο πολιτισμός μας αειθαλής και επιδραστικός απαιτείται η συνειδητή συμμετοχή μας. Ο πολιτισμός πρέπει να επανεφευρίσκεται και να εξελίσσεται και έτσι να απαντά στο αξιακό μας έλλειμμα, στις προκλήσεις της εποχής μας και στην αναζήτηση, εν τέλει, του νοήματος που είναι ό,τι πιο θεμελιώδες για την ύπαρξή μας.
Σήμερα, εσείς, οι νέοι, καλείστε να κατακτήσετε αυτή την κληρονομιά, όχι ως μια γνώση παρελθόντος, αλλά ως μια ζωντανή αλήθεια που μπορεί να επηρεάσει και να εμπνεύσει το μέλλον σας, να σας κάνει να σμιλέψετε τον δικό σας χαρακτήρα και να γίνετε φορείς πραγματικής αλλαγής και προόδου στην κοινωνία μας.
Με αυτό το πνεύμα, σας εύχομαι να απολαύσετε την εμπειρία που σας προσφέρεται μέσα από το 9ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο. Να αντλήσετε τη γνώση, να εμπνευστείτε από τις ιδέες των μεγάλων διανοητών και να αντλήσετε το θάρρος να διαμορφώσετε τις δικές σας ιδέες για μια ανθρωπινότερη κοινωνία, έναν κόσμο καλύτερο.
Και επειδή αυτό μπορεί να ακούγεται κοινότυπο δανείζομαι τα λόγια «του ποιητή του φωτός και της αγάπης» Νικηφόρου Βρεττάκου:
«Θα σου δώσω όλα όσα έχω κρατήσει,
τη ζωή μου, τους αγώνες μου, τα όνειρά μου.
Εσύ, παιδί μου, πρέπει να τα κάνεις φως».
Καλή επιτυχία σε όλες και σε όλους
Ανδρέας Σιδέρης
Εκδότης, Πολιτικός Επιστήμονας
Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής
Των Ευρωπαϊκών Μαθητικών Συνεδρίων
Αγαπητοί μαθητές και μαθήτριες, κυρίες και κύριοι,
Οι μακροχρόνιες σχέσεις της πατρίδα μας με τη χώρα που μας τιμά με τη φιλοξενία της είναι πολύπλευρες πολυδιάστατες και πολυκύμαντες. Ως εκ τούτου μας προσφέρουν απεριόριστα ερεθίσματα για εργασίες ενδιαφέρουσες, τις οποίες είμαστε βέβαιοι πως θα παρουσιάσετε.
Εγώ από την πλευρά μου ορμώμενος από το δεύτερο μέρος του τίτλου του συνεδρίου μας «Η κλασική Ελλάδα και η επίδρασή της στο γερμανόφωνο πολιτισμό» επέλεξα να αναφερθώ με συντομία σε ένα σχετικό θέμα ζωτικής σημασίας για την νεότερη ιστορία μας, για τον φιλελληνισμό. Προεξαγγελτικά θέλω να τονίσω πως η αιτία που τον γέννησε είναι η κλασσική αρχαιότητα.
Ο Κωστής Παλαμάς το 1932 στον χαιρετισμό για την εκατονταετηρίδα από τον θάνατο του Goethe λέγει:
«Σ’ ένα χρονικό διάστημα του περασμένου αιώνα φούντωσε κι άνθησε ένα λουλούδι από τα λαμπρότερα και τα γνωριμότερα του ρομαντισμού: ο φιλελληνισμός. Μέσα από τον ευωδιασμένο του αέρα γεννήθηκε μικροκάμωτη, αλλ’ ορθοστύλωτη από τρανές ελπίδες η Ελληνική Πατρίδα»
Ο Ποιητής εξαίρει την εξάπλωση και την συμβολή του φιλελληνισμού στην εξέλιξη της επανάστασης χωρίς αναφορά, όμως, στη γέννησή του. Η αποσιώπηση οφείλεται σε λόγο προφανή. Τα αίτια της εξάπλωσης του φιλελληνισμού του 18ο αι. δεν ταυτίζονται με εκείνα της γέννησής του.
Οι σπερματικές εκφάνσεις του συμπίπτουν με τα πρώτα αναγεννησιακά σκιρτήματα του 15ου αι., αποτέλεσμα της στροφής των Ευρωπαίων λογίων προς την αρχαιότητα.
Η γενεσιουργός αιτία της ύπαρξης του ήταν, ωστόσο ένα συνταρακτικό για την ελληνισμό γεγονός, η ολοκληρωτική κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Οθωμανούς.
Η Πτώση της Πόλης το 1453, προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό έντονες συγκινήσεις στους ομόθρησκους Ευρωπαίους. Αυτό, όμως, από μόνο του δεν ήταν λόγος επαρκής για την εμφάνιση του φιλελληνισμού. Θα μπορούσε να προκαλέσει ενδεχομένως κάποια συμπόνια για ομόθρησκους, που δε θα ήταν κατ’ ανάγκη Έλληνες.
Ο φιλελληνισμός εξ ορισμού συνδέεται άμεσα με την ελληνικότητα στη διαχρονική της διάσταση και κυρίως στην ιστορική της πολιτιστική πραγμάτωση κατά την αρχαιότητα. Η Κωνσταντινούπολη μέχρι την Πτώση υπήρξε η κιβωτός της γραπτής κλασσικής κληρονομιάς, της σημαντικότερης συνιστώσας αυτής της πραγμάτωσης.
Η πτώση της, επομένως, σε μια χρονική στιγμή αναγεννησιακής αναμόρφωσης της Ευρώπη ανησύχησε έντονα τους πνευματικούς ηγέτες της που ήταν απόλυτα πεπεισμένοι ότι το αναγεννησιακό μέλλον του Δυτικού Πολιτισμού ήταν αιτιακά συνδεδεμένο με την αρχαιότητα. Κατά συνέπεια, η Πτώση του Πόλης βιώθηκε ως προεξαγγελτική απειλή για το μέλλον του ίδιου του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
Με άλλα λόγια το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για τη διάσωση του αρχαιοελληνικού πολιτισμού πήγαζε από την ανησυχία τους για το μέλλον και την ταυτοτική υπόσταση της ίδιας της Ευρώπης ως πολιτιστικής οντότητας.
Εύλογα επομένως αυτός ο υπαρξιακός φόβος ενίσχυσε τα ήδη διαδεδομένα αντι-οθωμανικά συναισθήματακαι παράλληλα την συμπάθεια προς τους Έλληνες, που εξ αιτίας της ιστορικής συνέχειας της γλώσσας τους ήταν προνομιακοί φορείς του κλασικού πολιτισμού.
Ποιο ήταν περιεχόμενο των ανησυχιών τους ;
Συνοπτικά:
- Το ενδεχόμενο ολικής καταστροφής ανεκτίμητων χειρόγραφων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
- Το οριστικό τέλος της μελέτης των αρχαίων κειμένων στο σημαντικότερο μέχρι τον 15ο αι. κέντρο μάθησης, στην Κωνσταντινούπολη.
- Η αναντικατάστατη απώλεια της γνώσης που είχε συσσωρευτεί για αιώνες στην Κωνσταντινούπολη.
Οι εύλογοι αυτοί φόβοι τύχη αγαθή δεν επαληθεύθηκαν. Αντιθέτως, η Πτώση του Βυζαντίου είχε ως συνέπεια την ευρύτερη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού. Οι εξαναγκασμένοι σε φυγή Έλληνες λόγιοι κατέφυγαν στην ομόθρησκη Δυτική Ευρώπη διασώζοντας ανεκτίμητα χειρόγραφα αρχαιοελληνικών κειμένων. Με τις ιδέες και τις γνώσεις τους ενίσχυσαν το ενδιαφέρον των λογίων της Δύσης για τον κλασσικό πολιτισμό.
Στην επαφή τους με τους Βυζαντινούς οι ελληνομαθείς λόγιοι της Δύσης, που είχαν την ικανότητα άμεσης κατανόησης των κλασσικών κειμένων, συνειδητοποίησαν ότι οι Βυζαντινοί είχαν το ξεχωριστό προνόμιο άμεσης πρόσβασης στα κείμενα της αρχαιότητας, εξ αιτίας της ταυτότητας της μητρικής τους γλώσσας με εκείνη των κλασσικών κειμένων.
Επιπλέον, επειδή και η επικοινωνία τους με τους βυζαντινούς ομολόγους τους ήταν στην ελληνική, άρχισαν να αισθάνονται και οι ίδιοι την κλασσική κληρονομιά σαν δική τους ζώσα πραγματικότητα.
Αυτό το γλωσσικό βίωμα προκάλεσε με τη σειρά του στους Ευρωπαίους διανοούμενους ένα αίσθημα κοινής καταγωγής με τους Έλληνες Βυζαντινούς, που συνετέλεσε στην εδραίωση του φιλελληνισμού με την ίδρυση κέντρων μελέτης και διάδοσης των κλασικών γραμμάτων σε όλη την Ευρώπη.
Ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός είχε καταστεί πλέον η κύρια πηγή γνώσης και έμπνευσης. Και αυτό ήταν ίσως το πλέον ελπιδοφόρο γεγονός για την διαμόρφωση του ίδιου του Δυτικού Πολιτισμού.
Υπό αυτές τις συνθήκες η εξάπλωση του φιλελληνισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη ήταν πλέον προδιαγεγραμμένη.
Αν από την Αναγέννηση μεταβούμε στον Διαφωτισμό του 18ου και 19ου αι. θα διαπιστώσουμε ότι ο φιλελληνισμός, που προϋπήρχε στην Ευρώπη από τον 15ο αι., ενισχύεται και διευρύνεται.
Για ποιους λόγους;
Πρώτον: γιατί οι ιδέες του μέτρου, της αρμονίας και του ανθρωπισμού, κοινές στην κλασσική αρχαιότητα και την Αναγέννηση, διατηρούσαν αμείωτη την ιδιαίτερη αξία τους και τον 18ο αι.
Δεύτερον: Γιατί η αρχαία Ελλάδα εξακολουθούσε να δίνει απάντηση στα νέα αιτήματα των καιρών: Οι ιδέες της ατομικότητας, της ελευθερίας και της φύσης, που πρόβαλλε ο ρομαντισμός καθώς και οι αντίστοιχες της πολιτικής ισότητας, της δημοκρατίας και της αυτοδιάθεσης, που υπερασπιζόταν ο φιλελευθερισμός, είχαν βρει την ιδεατή θεωρητική τους έκφραση και την παραδειγματική πολιτική τους πραγμάτωση στην Αρχαία Ελλάδα.
Τρίτον και εξ ίσου σημαντικό: Γιατί οι εξεγερμένοι και επαναστατημένοι Έλληνες με το εγερτήριο σάλπισμα «Ελευθερία ή Θάνατος» έδιναν το πρωτοποριακό παρών για την πραγμάτωση των κοινών αυτών ιδεωδών.
Επομένως, δεν ήταν τυχαίο ότι στην επανάσταση των Ελλήνων του ΄21 οι Ευρωπαίοι είδαν την εξέγερση ενός έθνους που ήταν κληρονόμος και φορέας των αξιών της κλασικής αρχαιότητας και συγχρόνως υπερασπιστής των ιδεωδών του Ρομαντισμού και του Φιλελευθερισμού.
Συνοψίζοντας:
Η πατρίδα μας στις περιπέτειες της από τον 15ο μέχρι τον 19ο αιώνα είχε ανεκτίμητο συμπαραστάτη και αρωγό το φιλελληνικό κίνημα.
Αναζητώντας τα αίτια που τον γέννησαν οδηγηθήκαμε στη σχέση του με την ελληνικότητα και τη γλώσσα, που είναι το θεμέλιο της ταυτότητας μας.
Αυτή γέννησε τον φιλελληνισμό.
Εδώ σταματώ για να ακούσουμε τον λόγο των τριών κορυφαίων ποιητών μας για αυτήν τη σχέση.
Γιώργος Σεφέρης:
«Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα.
Οδυσσέας Ελύτης:
«Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική στις αμμουδιές του Ομήρου»
«Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου»
«Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου με τα πρώτα λόγια του Ύμνου»
Και έσχατος ο πρώτος.
Διονύσιος Σολωμός:
«Μήγαρις έχω άλλο στον νου μου πάρεξ γλώσσα και ελευθερία»
Αυτό το τελευταίο πρέπει να είναι ηθική επιταγή για όλους μας και κυρίως για εσάς τους νέους και τις νέες, που είστε η ελπίδα του μέλλοντος μας.
Σας Ευχαριστώ,
Διονύσης Τσελέντης
Κλασικός Φιλόλογος
Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής
Των Ευρωπαϊκών Μαθητικών Συνεδρίων
«Μαθητικό Ψηφιακό Φόρουμ», το οποίο λειτουργεί ως δυναμική συνέχεια και εμπέδωση της ώσμωσης, συνεργασίας και ανταλλαγής ιδεών και γνώσεων που έχουν πετύχει με τη δεκαετή τους λειτουργία τα Ευρωπαϊκά Μαθητικά Συνέδρια πάνω και πρώτα απ’ όλα μεταξύ μαθητών αλλά επίσης και μεταξύ εκπαιδευτικών.
Αποτελεί μία Σύγχρονη/Ψηφιακή «Αρχαία Αγορά» Μαθητών και Μαθητριών με επίκεντρο τις δράσεις των μαθητών και των σχολείων τους. Ένα χώρος για συστηματική ανταλλαγή ιδεών, γνώσεων αλλά και συνεχούς παρουσίασης, ανάδειξης και περαιτέρω ανάπτυξης των εργασιών και των πρωτοβουλιών που παρουσιάζονται σε κάθε συνέδριο και οι οποίες συχνά ανατροφοδοτούν τον διασχολικό διάλογο και εξελίσσουν το ενδιαφέρον των μαθητών και των καθηγητών τους -πάντα στο πλαίσιο της σχολικής ζωής και δράσης- με απώτερο στόχο την ενίσχυση τη μαθησιακής εμπειρίας.
1. Στόχοι και σκοποί του Μαθητικού Ψηφιακού Φόρουμ
- Συνεργασία και Διάλογος: Οι μαθητές και οι καθηγητές μπορούν να συνεχίσουν τη συζήτηση των θεμάτων που αναπτύχθηκαν στο συνέδριο και να εργαστούν πάνω σε νέες ιδέες και προτάσεις.
- Κοινότητα Μάθησης: Ένας χώρος όπου μαθητές και εκπαιδευτικοί μοιράζονται εκπαιδευτικό υλικό, αναλύουν θέματα, και προωθούν την κριτική σκέψη.
- Προώθηση/υλοποίηση πρωτοβουλιών: Οι μαθητές μπορούν να προτείνουν και να υλοποιούν διάφορες δράσεις, που προτάθηκαν και παρουσιάστηκαν ή συζητήθηκαν κατά το συνέδριο αλλά και νέες που μπορούν να έχουν προκύψει από τον διασχολικό διάλογο.
2. Τι περιλαμβάνει το Μαθητικό Ψηφιακό Φόρουμ
- Χώροι συζήτησης (φόρουμ): Διάφορες θεματικές κατηγορίες για συζητήσεις που σχετίζονται με τα θέματα του συνεδρίου, αλλά θα αφορούν και σε άλλα πεδία επίκαιρου ενδιαφέροντος όπως περιβαλλοντική βιωσιμότητα, τεχνολογία/τεχνητή νοημοσύνη, κοινωνία και πολιτισμός κ.λπ.
- Εργαλεία συνεργασίας: Χώροι για ψηφιακές συν-εργασίες, κοινή ανάπτυξη δραστηριοτήτων (project), ακόμα και εργαλεία για ομαδική εργασία.
- Αρχειοθήκη/Υλικό: Ψηφιακό αποθετήριο όπου μπορούν να αναρτηθούν παρουσιάσεις, βίντεο, εργασίες από το συνέδριο αλλά και άλλο υλικό που προκύπτει κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους όπως ομιλίες, μελέτες, podcast.
- Καλεντάρι και εκδηλώσεις: Αναρτήσεις για μελλοντικά συνέδρια, νέες συναντήσεις, συζητήσεις και εκδηλώσεις, καθώς και σχετικές ανακοινώσεις
3. Ρόλοι μαθητών και καθηγητών
Μαθητές:
- Συντονισμός συζητήσεων πάνω σε συγκεκριμένα θέματα, προωθώντας τη συνεργασία και τη δημιουργικότητα.
- Δημιουργία και συντονισμός ομάδων εργασίας για διάφορες δραστηριότητες /εργασίες (projects), είτε με τη βοήθεια των καθηγητών είτε αυτόνομα.
- Ανάρτηση εκπαιδευτικού και ενημερωτικού υλικού, όπως κείμενα, ομιλίες, άρθρα, βίντεο ή παρουσιάσεις.
- Ανάπτυξη και οργάνωση εθελοντικών δράσεων, περιβαλλοντικών και κοινωνικών πρωτοβουλιών.
Εκπαιδευτικοί:
- Υποστήριξη και Καθοδήγηση σε εκπαιδευτικά θέματα, παρέχοντας υλικό και δίνοντας καθοδήγηση για τις συζητήσεις.
- Αξιολογήσεις και κριτική ανατροφοδότηση σε μαθητικές εργασίες. Λειτουργία και ως μέντορες για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών.
- Συμμετοχή στις συζητήσεις για τη διαμόρφωση του περιεχομένου τους, διασφαλίζοντας την ακαδημαϊκή ποιότητα και ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή.
